W kwietniu 2023 r. rozpoczęto wiercenie odwiertu badawczo-eksploatacyjnego Bańska PGP-4 w Szaflarach (powiat nowotarski, woj. małopolskie). Celem tego odwiertu jest rozpoznanie budowy geologicznej spągowej części niecki podhalańskiej, a także opróbowanie parametrów złożowych poziomów wodonośnych w paleogeńsko-mezozoicznym zbiorniku podhalańskim (temperatura, skład chemiczny, wydajność) występujących na głębokości około 3,5 km, 5 km oraz 7 km. To pozwoli na określenie zasobów wody termalnej na danej głębokości odwiertu i późniejszą eksploatację poziomu o najwyższych parametrach złożowych.

Na koniec października otwór osiągnął głębokość 3950 m, przewiercając utwory kredy dolnej (wapień marglisty, margiel). Otwór ten zaprojektowała firma Proinsol, która pełni również nadzór i dozór nad jego wykonaniem. 

Niecka Podhalańska stanowi jeden z najważniejszych zbiorników geotermalnych w Polsce. Od północy jest ograniczona strukturą pienińskiego pasa skałkowego, stanowiącego północną granicę zbiornika wód termalnych. Od południa granicę niecki stanowi masyw tatrzański. Na brzegu Tatr znane są naturalne wypływy ciepłych wód i jaskinie, których genezę wiąże się z krasem termalnym.

Strefą zasilania dla podhalańskiego zbiornika geotermalnego jest masyw Tatr. Wody opadowe wnikają systemami szczelin w głąb wyniesionego masywu Tatr i przemieszczają się ku północy pod nieprzepuszczalny dla nich kompleks paleogeńskich warstw fliszowych (łupki i piaskowce). W miarę coraz głębszego wnikania w masyw skalny wody stopniowo się nagrzewają. Na głębokości około 1000 m, w Zakopanem, wody mają temperaturę prawie 26°C, a na głębokości poniżej 2000 m w rejonie Białego Dunajca i Bańskiej osiągają temperaturę powyżej 80°C. Jednocześnie zwiększa się mineralizacja wód, oraz wzrasta ich ciśnienie w górotworze.

Obecnie na obszarze niecki wody termalne są ujmowane licznymi otworami wiertniczymi i wykorzystywane w energetyce cieplnej (Geotermia Podhalańska w Bańskiej Niżnej) i rekreacji (między innymi w Bukowinie Tatrzańskiej, Białce Tatrzańskiej, Chochołowie i Zakopanem).

Więcej informacji o wierceniu Bańska PGP 4 znajduje się w materiale wideo.

Tekst: Mariusz Socha, Anna Bagińska