W Poradniku zebrano, przeanalizowano i usystematyzowano aktualny stan wiedzy o dokumentowaniu zasobów eksploatacyjnych ujęć wód leczniczych oraz sformułowano szereg zaleceń metodycznych pomocnych przy dokumentowaniu tych zasobów, tak, aby zapewnić ich racjonalne wykorzystanie i ochronę. Dotychczas nie opracowano poradnika metodycznego, który w tak szerokim zakresie poruszałby aspekty zarówno formalno-prawne, środowiskowe, złożowe, jak i metodyczne, związane bezpośrednio z dokumentowaniem zasobów eksploatacyjnych ujęć wód leczniczych.

Poradnik podzielono na dwie części.

Pierwsza z nich zawiera podstawy teoretyczne, m.in. opis historii dotychczasowych badań i działań związanych z dokumentowaniem wód leczniczych, stan udokumentowania zasobów i stopień ich wykorzystania, charakterystykę warunków występowania wód leczniczych, poglądy na genezę poszczególnych rodzajów wód, zagadnienia związane z ochroną wód leczniczych, oraz zarys problematyki współwystępowania wód leczniczych i zwykłych wód podziemnych. Pomiędzy wymienionymi rodzajami wód podziemnych (leczniczymi i zwykłymi) istnieją związki hydrogeochemiczne i hydrodynamiczne, co pociąga za sobą konieczność holistycznego podejścia do gospodarowania jednymi i drugimi.

W drugiej, metodycznej części Poradnika, zawarto zarówno ogólne wytyczne dotyczące sporządzania projektów robót geologicznych, prowadzenia badań oraz zakresu i zasad ich dokumentowania w odniesieniu do aktualnie obowiązującego stanu prawnego, jak i szczegółowe zalecenia płynące z doświadczeń hydrogeologów zajmujących się tematyką wód leczniczych. W tej części zobrazowano podejście do dokumentowania zasobów eksploatacyjnych ujęć wód leczniczych w rożnych warunkach geologicznych, uwzględniając występowanie wód o różnych właściwościach fizyczno-chemicznych i różnej genezie, a także przedstawiono metody oceny zagrożenia złóż wód leczniczych.

Biorąc pod uwagę zazwyczaj skomplikowane warunki hydrogeologiczne występowania wód leczniczych oraz ich specyficzne, unikalne właściwości, opracowanie uniwersalnego schematu dokumentowania ich zasobów, nie jest możliwe. W związku z tym w Poradniku położono duży nacisk na różnice w dokumentowaniu zasobów złóż, wynikające z uwarunkowań hydrostrukturalnych i procesów kształtujących właściwości fizyczno-chemiczne wód. Praktyczny charakter tej części, przygotowanej w oparciu o wyniki próbnych pompowań pomiarowych i obserwacji z wieloletniej eksploatacji ujęć wód leczniczych, a także obserwacji dotyczących zmienności właściwości fizyczno-chemicznych wód leczniczych, jest dużym atutem Poradnika.

Autorami książki pod redakcją naukową prof. dr hab. Andrzeja Sadurskiego, emerytowanego pracownika PIG-PIB, są specjaliści zajmujący się wodami leczniczymi, zarówno z Instytutu, jaki i reprezentujący inne ośrodki naukowe w kraju, a także przedstawiciele przedsiębiorstw geologicznych.

Autorzy Poradnika wyrażają nadzieję, że opracowanie będzie przydatne nie tylko dla hydrogeologów zajmujących się tematyką wód leczniczych, sporządzających projekty robót geologicznych, dokumentacje hydrogeologiczne i projekty zagospodarowania złóż, ale również w szeroko pojętym zagospodarowaniu przestrzennym i gospodarce wodnej. Poradnik może okazać się pomocny także przy rozstrzyganiu wszelkiego rodzaju sporów i arbitraży, będąc ważnym narzędziem dla organów administracji geologicznej i nadzoru górniczego w ocenie sporządzanych opracowań.

Poradnik może też stać się cennym i rzetelnym źródłem wiedzy dla inwestorów finansujących roboty i prace geologiczne, zmierzające do eksploatacji ujęć wód leczniczych lub prowadzących już wydobycie oraz dla pracowników zakładów górniczych. Rosnące wydobycie wód leczniczych, zwłaszcza na potrzeby rozlewni wód oraz presja wywoływana rozwojem infrastruktury turystycznej w miejscowościach uzdrowiskowych, sprawiają, iż ochrona złóż wód leczniczych staje się koniecznością, a zagrożenia stanu jakościowego i ilościowego realnym problemem.

Opublikowane wydawnictwo i płynące z niego wnioski oraz zalecenia z pewnością będą służyć pomocą, przede wszystkim w procesie dokumentowania zasobów eksploatacyjnych ujęć wód leczniczych, ale także w skutecznej ochronie zasobów i prowadzeniu racjonalnej gospodarki złożowej.

Poradnik powstał na zlecenie Ministerstwa Klimatu i Środowiska w ramach umowy pod nazwą Zadania państwa wykonywane przez państwową służbę geologiczną w zakresie rozpoznania budowy geologicznej kraju dla ustalenia zasobów złóż kopalin i odnowienia bazy surowcowej i został sfinansowany ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

Publikacja jest dostępna w formacie pdf.

  pdf Dokumentowanie zasobów eksploatacyjnych ujęć wód leczniczych. Poradnik metodyczny (17.85 MB)

Tekst: Jakub Sokołowski